Wiadomości

Tomasz Guzek, BIS: Jak narodził się pomysł obchodów Dnia Rzucania Palenia Tytoniu?
 Elżbieta Szklarek: Światowy Dzień Rzucania Palenia Tytoniu przypada zawsze w trzeci czwartek listopada. Wydarzenie to zainicjowano w USA z inicjatywy dziennikarza Lynna Smitha, który w 1974 roku zaapelował do czytelników swojej gazety, aby przez jeden dzień nie palili papierosów. W efekcie aż 150 tysięcy ludzi spróbowało przez jedną dobę wytrzymać bez palenia. Zachęcone powodzeniem akcji Amerykańskie Towarzystwo Walki z Rakiem uznało trzeci czwartek listopada za Dzień Rzucania Palenia. Idea dnia, w którym zachęca się palaczy do zerwania z nałogiem, przyjęła się także w innych krajach. Od 1991 roku w każdy trzeci czwartek listopada prowadzone są działania zachęcające do rzucenia palenia również Polaków.
A czy w Polsce nałóg ten stanowi duży problem społeczny?
Polska jest krajem, w którym palenie tytoniu od lat stanowi jedną z największych przyczyn utraty zdrowia. Palenie tytoniu należy do najważniejszych czynników ryzyka chorób układu krążenia, układu oddechowego  i nowotworów,  jest to największa, pojedyncza, lecz możliwa do prewencji przyczyna umieralności dorosłej ludności Polski. Zgodnie z najnowszym, ogólnopolskim badaniem GIS z 2011 r., do codziennego palenia przyznaje się co trzeci (31%) Polak w wieku 15 lat i więcej (23% kobiet i 39% mężczyzn). Polacy z powody palenia tracą średnio 21 lat życia.
Jakie substancje zawiera papierosowy dym?
Jedną z najsilniejszych trucizn występujących w dymie tytoniowym jest nikotyna. Nikotyna powoduje podwyższenie ciśnienia krwi, gorsze odżywianie naczyń krwionośnych i w rezultacie przyspiesza proces miażdżycowy. Zmiany naczyniowe sprzyjają powstawaniu dusznicy bolesnej oraz zawałów serca. Nikotyna wpływa także na mięśnie gładkie naczyń, oskrzeli, jelit, pęcherza i innych narządów. W przewlekłych zatruciach obserwuje się zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, długotrwałe nieżyty żołądka i jelit. Działa również kurcząco na macicę, zwłaszcza u kobiet ciężarnych, co może powodować poronienia i przedwczesne porody.  U osób palących pojawiają się stany niedotlenienia komórek organizmu spowodowane tlenkiem węgla - między innymi komórek mózgowych, co może powodować ich uszkodzenia początkowo odwracalne, a potem o charakterze stałym. Nałóg palenia prowadzi do wielu zmian w ogólnym funkcjonowaniu układu nerwowego. Wśród palaczy spotyka się znacznie większą ilość zaburzeń nerwicowych, dlatego są oni bardziej pobudliwi, podatni na oddziaływanie wszelkiego rodzaju stresów i mniej opanowani. Następuje osłabienie pamięci oraz zwolnienie procesów psychicznych i koordynacji myśli.
Płuca osoby niepalącej mogą funkcjonować przez ok. 120 lat. Natomiast u nałogowego palacza sprawność układu oddechowego kończy się po 50 – 60 latach palenia, z tego powodu dochodzi do silnej niewydolności oddechowej i inwalidztwa. Dla palaczy ostatnie lata życia to męczarnie, pojawia się istotny brak powietrza, niedotlenienie całego organizmu, co stwarza kolejne problemy medyczne. Bierne palenie jest tak samo szkodliwe jak palenie czynne,  niektórych substancji w bocznym strumieniu dymu jest od kilku do kilkudziesięciu razy więcej niż w głównym strumieniu dymu tytoniowego.
Jakie  sposoby można przedsięwziąć, aby palacze „nie zatruwali” wszystkich wokół?
Głównym zadaniem znowelizowanej  ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. „O ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych” jest przede wszystkim ochrona prawa niepalących do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego oraz promocja zdrowia przez propagowanie stylu życia wolnego od nałogu. Według znowelizowanej ustawy zakaz palenia obowiązuje: na terenie zakładów opieki zdrowotnej, na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz terenie uczelni, w pomieszczeniach zakładów pracy, w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku przeznaczonych do użytku publicznego, w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych, w środkach komunikacji publicznej oraz na przystankach, dworcach i lotniskach, w pomieszczeniach obiektów sportowych, w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do wypoczynku i zabawy dzieci. Należy pamiętać, że na terenie zakładów opieki zdrowotnej i w pomieszczeniach innych obiektów, w których udzielane są świadczenia zdrowotne oraz na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty zakaz palenia jest bezwzględny!
A jakie są wyjątki?
Właściciel lub zarządzający może, ale nie jest zobligowany, wyznaczyć palarnię w domach pomocy społecznej lub domach spokojnej starości, w hotelach, w obiektach służących obsłudze podróżnych, na terenie uczelni, w pomieszczeniach zakładów pracy, w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych.
Jak sytuacja palaczy wygląda w miejscu pracy?
Pracodawcy grozi odpowiedzialność odszkodowawcza, gdyby osoba niepaląca miała problemy zdrowotne po przebywaniu w środowisku palących, co wynika z przepisów kodeksu cywilnego, a także odpowiedzialność za nieprzestrzeganie przepisów bhp, natomiast pracownik narażony jest na karę upomnienia, nagany lub  karę pieniężną w ramach odpowiedzialności służbowej za nieprzestrzeganie przepisów i zasad bhp.
BIS: Czy przepisy te są przestrzegane, jakie sankcje tu obowiązują?
Kary są rzeczywiście słone: do 500 zł za palenie w miejscach objętych zakazem – odpowiada osoba paląca, do 2 000 zł za nieumieszczenie znaku zakazu palenia tytoniu – odpowiada zarządzający lub właściciel, do 2 000 zł – za sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom do lat 18 i na terenie podmiotów leczniczych, szkół i placówek oświatowo wychowawczych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych; sprzedaż papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż dwadzieścia sztuk oraz luzem bez opakowania; w sprzedaży detalicznej w systemie samoobsługowym; nieumieszczenie informacji o zakazie sprzedaży wyrobów tytoniowych osobom do lat 18; do 200 000 zł – za reklamę, promocję, sponsorowanie wyrobów tytoniowych, wprowadzenie do obrotu handlowego wyrobów tytoniowych bez uwidocznienia na opakowaniu informacji o następstwach używania tytoniu lub o zawartości substancji szkodliwych, produkcję lub wprowadzenie do obrotu handlowego wyrobów tytoniowych, w których zawartość substancji szkodliwych przekracza dopuszczalne normy